منظومه صدای پای آب و راز های عرفانی

                                         بسمه تعالی

رومه خبر جنوب _ نگاه پنجشنبه _ 26 اردیبهشت 98 .                                                            

                                   منظومه صدای پای آب و راز های عرفانی

                                           سیدمحمد حسین شرافت مولا

چکیده مقاله :
 سهراب عشق به طبیعت و آفریدگان حضرت یزدان ازارکان عرفان اسلامی و عرفان شرق محسوب می گردد . سپهری راه رسیدن به وصالعشق حضرت خداوند را تنها با کسب عشق حقیقی به آفریدگان الهی و طبیعت ممکن می داند . او عشق واقعی را در قلب ساده ودور از تکلف می پندارد و تمام آفریدگان طبیعت الهی را چه با ظاهر زشت و چه باسیمای زیبا , عشق می ورزد و ما را به عشق ورزی با آن ها دعوت می کند زیرا بر اساسعرفان اسلامی و شرقی  , بطن و ذات تمامآفریدگان طبیعت الهی زیبا , پاک و یکسان و از سر چشمه ذات پاک و انور حضرتآفریدگار الله جلّ جلاله است .  آرمانشهرسهراب سپهری غیر مادی , اخروی , نا محدود و بر اساس عشق قلبی به حضرت الله جلّجلاله و تمام هستی تعریف می گردد. سهراب سپهری عقلانیت , علوم مادّی و ت رافدای عشق ساده و بی ریای قلب به حضرت خداوند و آفریدگان او معرفی می کند و روزمرگیو بی تفاوتی را در عشق , نهی می کند و جامعه انسانی را به وحدت قلبی ِساده دعوت می کند تا به وصال عشق حضرت یزدانبرسند . همچنین او قرن معاصر را مادی و افسرده دانسته و تمام انسان ها را به هدفاصلی حیات که عشق ساده قلبی به حضرت توحید و طبیعت آفریده اوست , دعوت می کند .

واژگان کلیدی :
عرفان اسلامی, عرفان شرق, عشق

مقدمه :

 سهراب سپهری از شاعران ماندگار نیمایی سُرا و ازعارفان اسلامی و شرق است .  در منظومهعرفانی " صدای پای آب " نکات سبز و درخشانی را از عرفان اسلام و شرقبرای بشریّت بیان می کند تا از انحراف فکری و سطحی نگری رهایی یابند و به نورشناخت و معرفت حضرت الله جلّ جلاله در نیّت ها و رویکردهای زندگانی برسند . در ذیلبه بررسی شعر نیمائی ِ بلند , زیبا و ماندگار او "صدای پای آب " که سرشار از نکته های عرفانی و فلسفی است ,خواهیم پرداخت .

متن :

وخدایی که دراین نزدیکی است
لای این شب بو ها , پای آن کاج بلند
آری , عارف ِ حقیقی حضرت توحید , همه جا و همه وقت را در یاد و عشق الهی خواهدگذراند و به پیشگاه عشق حضرت خداوند نزدیکی خواهد جُست .
من مسلمانم
قبله ام یک گل سرخ
من وضو با تپش پنجره ها می گیرم
یاد شهید و شهادت , قلوب را به خداوند اقدس نزدیک خواهد ساخت .

و دین اسلام , آئین ِ " عشق " و  " جاندادن " در راه حضرت توحید است .

در اینجا سهراب سپهری به مقام شهادت در دین اسلام اشارهکرده است .

هم چنین وضوی" واقعی " و " باطنی " باعشق و عرفان خواهد شکفت . و هدف از عبادت روزانه ,  "عشق و شوق حقیقی " و " امید" به حضرت ا. است .

سنگ از پشت نمازم پیداست

همه ذرات نمازم متبلور شده است

هدف از نماز خواندن رسیدن به نور و عرفانی است که حتّیبدترین و سنگدل ترین موجودات را  نیز , عشقورزی خواهد داشت و" خلوص نیت قلبی " یعنی نماز واقعی .

باغ ما در طرف سایه دانایی بود

.

باغ ما شاید , قوسی از دایره سبز سعادت بود

 عشق و عقلانیت ,مهم ترین عنصر های حیات اند . و عشق به طبیعت و آفریدگان ِ حضرت ا. جل جلاله ,عقلانیت , معنویت و سبزی ِ ساده و در عین حال , بی پایان و جاودان است .

آب بی فلسفه می خوردم

توت بی دانش می چیدم

در ادامه سهراب سپهری به دوران کودکی اشاره کرده است وسادگی و خالص بودن در عشق را , راز " فلسفه و  شناخت " و" وصال " حضرت خداوندمی داند .

کودکی دیدم , ماه را بو می کرد

نهایت عرفان در" عشق ساده " و " بی پیرایه" و" صمیمیت قلبی " است  وعقل ورزی در راه  عشق , خالص نخواهد بود

من گدایی دیدم, در به در می رفت و آواز چکاوک
می خواست
.
شاعری دیدم هنگام خطاب , به گل سوسن می گفت : " شما "

سهراب سپهریعشق را منتهای آرزو ها و خواسته ها و مهم ترین ِ نیاز ها پنداشته . و  گدایی عشق را جایز دانسته و بها داده است .
همچنین در بیان وی , عشق آکنده از شرم قلبی , ساده و بی ریا , اساسی ترین و مهمترین  طریقه ابراز ِ عشق حقیقی است .

موزه ای دیدمدور از سبزه
مسجدی دور از آب
سر بالین فقیهی نومید , کوزه ای دیدم لبریز سؤال

عارف حقیقیتوحید , قانون های فقهی و عقلانیت در ادیان الهی را , فدای ِ عشق به حضرت خداوند وآفریدگان او خواهد کرد و راز های فقیهانه را با عشق به طبیعت  آفریده حضرت یزدان ,  تنها پاسخ حقیقیخواهد دانست .

من قطاری دیدمکه ت می برد ( و چه خالی می رفت )

در اینجا ,سهراب سپهری ت و سنجش منفعت های شخصی را کوچک شمرده است و به توشه عشق راهحضرت توحید ,  بها داده و عنصر "ت " را مانع رسیدن به هدف الهیِ زندگی می داند . .
.
و هواپیمایی که در آن اوج هزاران پایی
خاک از شیشه آن پیدا بود

آرزو ها وخواسته های انسانی , ریشه در عشق ساده , خاکی و به دور از غرور دارد . پیشرفت هادیمادی و شهری , نبایست انسان را از طبیعت و سادگی باطن دور گرداند و در هر لحظهبایست به طبیعت , عشق ورزی داشت .

پله هایی که بهقانون فساد گل سرخ
و به ادراک ریاضی حیات

در ادامه سهرابسپهری , علوم و دانش های خشک را مسیر رسیدن به حضرت توحید نمی داند . بلکه عشق وسادگی عارفانه را تنها شاهراه جاودان وصال حضرت یزدان دانسته است .
شهر پیدا بود
رویش هندسی سیمان , آهن , سنگ
سقف بی کفتر صدها اتوبوس

عارف حقیقی ,سادگی و عشق ورزیدن به محیط  زندگانی راآرزو و آرمان عرفانی بشر می داند و زندگی شهری امروز را افسرده و بدون هدف می داند .

نظامی گنجوی و مدح پیامبر اکرم(ص)

صائب تبریزی و ستایش امام رضا (ع) ___ قسمت چهارم

تفسیری از بیت توحیدی ( هاتف اصفهانی )